धान बालीमा लाग्ने झारपात नियन्त्रणका उपायहरु
धान विश्वको एक प्रमुख खाद्यान्न बाली हो।वैज्ञानिक नाम ओरिजा सेटिभा बाट परिचत यो बनस्पति वैदिक साहित्य एंव पुरातात्वक उत्खनमा धान सबैभन्दा पुरानो उत्पादित वालि मध्य एक भएको प्रमाण पाईएको छ। पहाड र तराईमा यसको खेती वर्षायाममा गरिन्छ।तल्लो पहाड तथा खोचको सिञ्चित क्षेत्रमा चैते धान पनि लगाउने गरिन्छ।उन्नत प्रविधिबाट डेढदेखि दुई गुणा उत्पादन बढाउन सकिन्छ।धान विश्वका आधा भन्दा बढी जनसंख्या अर्थात् तीन अर्ब ५० करोड मानिसको खाद्यान्नको प्रमुख आधार नै धान हो।एशियाली मुलुकहरूलाई त धानको बास्केट नै मानिन्छ किनभने ९० प्रतिशतभन्दा बढी धानको उत्पादन र खपत पनि एशियाली मुलुकमा नै हुने गरेको छ।विश्वमा जति धान उत्पादन हुन्छ त्यसको ६/७ प्रतिशत मात्र बिक्री वितरणका लागि बजारमा जान्छ।उच्च पहाडी क्षेत्रमा माछापुच्छे, छोमरुङ, जुम्ली मार्सी जातका धानहरु लगाउन सकिन्छ भने पहाडी क्षेत्रमाखुमल–४, खुमल–६, खुमल–७, खुमल–८, खुमल–१०, खुमल–११ र तराई क्षेत्रमाराधा–४, विन्देश्वरी, हर्दिनाथ–१, सावित्री, मकवानपुर–१, सुख्खा धान–१, २ र ३, सावासब–१, स्वर्णसब–१ जातका धानहरु लगाउन सकिन्छ।
झारपात नियन्त्रण:
धान खेति गर्दा खेतमा अनेकौ झारपातले गर्दा उत्पादनमा ह्रास ल्याईरहेको हुन्छ।प्राय: धानका खेतमा पाईने झारहरु यस प्रकारका छन् : सामा झार, मोथे झार, काने झार, गन्धे झार, चिम्के झार। प्रकृति हेरी बेर्ना सारेको २५ देखि ३० दिनमा पहिलो र ४५ देखि ५५ दिनमा दोस्रो गोलमेल गर्ने, वा झारपात प्रकोप बढी हुने ठाउँमा बेर्ना सारेको ४ दिन भित्र ब्यूटाक्लोर दाना १ केजी २५० ग्राम प्रति रोपनी वा ८०० ग्राम प्रति कठ्ठाका दरले सबै ठाउँमा पर्ने गरी समान रूपले छर्ने,वाछरुवा धानमा झार नियन्त्रण गर्न पेन्डिमेथालिन ३० प्रतिशत रासायनिक विषादी ४ मिली प्रति लिटर पानीमा मिसाइ १ रोपनीमा ३० लिटर (प्रति कठ्ठा २० लिटर) का दरले रोपेको तीन दिन भित्र छर्ने।रोपुवा धानमा ब्युटाल्कोर ५० इसी रासायनिक विषादी १.५ जिली प्रति लिटर पानीमा २५ लिटर झोल मिसाएर प्रति रोपनी (प्रति कठ्ठा १६ लिटर) मा तीन दिन भित्र छर्ने।
